Di tích quốc gia hang Mỏ Luông

Hang Mỏ Luông: Tên gọi cũ là hang Bó Luông, tiếng Thái Bó Luông có nghĩa là mạch nước lớn. Đó là mạch nước bắt nguồn từ trong lòng dãy núi Pù Khà. Mạch nước này chảy ra cánh đồng phía Tây, nhân dân địa phương đã đào đắp thành hồ chứa nước và đặt tên là hồ Mỏ Luông.

Hang Mỏ Luông thuộc địa phận thị trấn Mai Châu và 1 phần xã Chiềng Châu. Cửa chính đi vào hang đá thuộc thị trấn Mai Châu, còn cửa phụ đi vào theo dòng nước thuộc xã Chiềng Châu, huyện Mai Châu, tỉnh Hoà Bình.

Hang ăn sâu vào lòng núi hơn 500m kể cả ngách. Chiều rộng từ 1m đến 30m. Vòm trần có chiều cao trung bình 10m, chỗ cao nhất 30m.

Hang có 2 cửa chính: Cửa hướng Tây bắc trông ra nhà nghỉ Mai Châu vào bằng đường bộ. Cửa hướng Tây trông ra hồ Mổ Luông vào bằng đường thuỷ.

Từ đường 15 leo lên cửa hang hướng Tây bắc chừng 18m, cửa cao 3m, rộng 2m nằm ở độ cao 8m so với chân núi. Đường lên tương đối thuận tiện. Ngoài cửa được bảo vệ bằng một bức tường bê tông và cửa sắt chắc chắn do quân đội xây dựng từ những năm chiến tranh. Bên ngoài cửa là một bức rèm nhũ xám màu thời gian.

Hang Mỏ Luông chia thành 4 động chính.

Động thứ nhất có chiều dài 60m, rộng 16m, vòm trần cao 20m. Nền động đã được cải tạo thành kho chứa vũ khí quả quân đội, được đổ bê tông bằng phẳng, có rãnh thoát nước ở xung quanh. Động này được gọi là hang Bộ đội.

Động được bố cục như một phòng khách lớn, hay một phòng chờ trước khi du khách bước vào tìm hiểu những bí ẩn bên trong. Trêm vòm trần hai bên vách từng chùm nhũ đá như các cụm đèn trần trang trí, như các bức tranh, các trùm hoa rực rỡ.

Leo lên cầu thang cao 10m bắc vào trong cửa động, du khách bước vào động thứ 2. Lên đến đây có cảm giác như ta vừa bước lên một cõi khác. Đó là xứ sở thần tiên của đá. Hai bên vách là các khối nhũ như những ông tiên, ông phật, trên vách là các dải nhũ trắng, xanh, vàng, xám như những đám mây lóng lánh. Dưới chân là các làn vân đá trải dài óng ả như tấm thảm được dát bạc.

Bước vào mươi bước, bắt gặp một khuôn cửa tò vò, lấp lánh hai bên là hai dải nhũ trắng muốt như dải lụa bay phất phới bên ngoài một vòm cung đá, xung quanh được che chắn bảo vệ bằng hàng rào nhũ đá, ở giữa là các bờ đá nổi vân uốn lượn như con rồng mẹ đang kiên trì nhẫn nại ấp ủ những quả trứng đá của mình, mong mỏi mơ ngày trứng nở.

Chếch lên phía trên, một con đại bàng lớn như đang muốn lăm le ăn trộm trứng rồng nên đã bị nhà trời quở phạt, trói chặt đôi cánh vào vách đá.

Đi tiếp vào bên trong, bạt ngàn nhũ đá hiện ra như một phòng trưng bày thổ cẩm. Giữa phòng là một khối nhũ lớn óng ánh, vàng tươi như những cuộn tơ đang chờ tay người kéo sợi. Hai bên vách đá các dải nhũ đua nhau toả sắc như tầng tầng lớp lớp thổ cẩm được trưng bày trải dài theo tầm mắt. Các tấm thổ cẩm đá như được trang trí bằng các hoạ tiết hoa văn hình học, hình con công, con xởng, hình hoa hình lá thật đẹp mắt.

Tất cả công trình nghệ thuật này như thể hiện sự cần cù, sáng tạo, sự khéo léo, thông minh tinh tế của các thiếu nữ dân tộc Thái ngoài đời. Và phía trên xa xa là các dải nhũ trắng xoá bồng bềnh, tưởng như những đám mây trên đỉnh Thung Khe cũng về đây tụ hội.

Tạm biệt phòng trưng bày thổ cẩm, ta tới thăm vườn hoa đá với đủ các loại hoa. Những khối nhũ trắng xoá như những bông hoa trắng kiêu sa, rồi như những bông cúc nhu mì và cao quý là những bông sen vàng…

Giữa bốn bề màu xám của đá, các khối nhũ hiện lên kỳ ảo, giữa không gian màu tối các khối nhũ lấp lánh dưới ánh đèn trông như ngọc như ngà, ngỡ như mọi sự trong trắng cao đẹp của thế gian ngưng tụ nơi đây. Các cột nhũ cứ như muốn vươn dài thêm sự tinh khiết của mình để góp thêm cho đời những điều cao quý.

Từ lòng hang, các cột nhũ đua nhau mọc lên, trông thon thả mềm mại, tinh nghịch như các thiếu nữ Thái đang chơi trò đuổi bắt. Chối vườn hoa là cột nhũ mang dáng vẻ của một thiếu nữ mơ màng như đang nhung nhớ người thương.

Động thứ ba nằm thấp hơn động thứ nhất tới 7m. Nghiêng mình lách qua khe cửa tò vò rồi luồn qua một đoạn dài chừng 10m như qua một đạo cổ xưa, du khách chợt sững sờ khi thấy trên nền đá trước mặt là các bát sữa đá trắng tinh, nước còn sóng sánh. Phía trên là các bầu vú mẹ đang kiên nhẫn nhỏ từng giọt ngọt ngào.

Không gian ở đây thật yên tĩnh, mát lạnh. Mặt nền hang láp lánh những anh bạc với những khoảng rộng rãi đủ cho hàng chục người ngồi nghỉ. Bên vách động là những dải nhũ, khối nhũ mang nhiều dáng vẻ kỳ thú.

Từ điểm dừng chân này, đi tiếp vào trong, lòng hang dần mở rộng. Nền hang nhấp nhô theo các bờ đá. Vòm trần cao trung bình 20m, lòng hang rộng khoảng 20m, có những lối đi len qua các cột nhũ. Trong vách hang có những ngách nhỏ như những căn phòng xinh xắn, bên trong lấp lánh ánh bạc. Các dải nhũ buông xuống bên vách động như những bộ đàn đá, mà khi gõ lên đó là cả một thế giới âm thanh rung động bởi những tiếng lòng của đá.

Càng vào bên trong, các khối thạch nhũ càng lớn. Ở vách bên trái, nhũ chảy thành dòng như thác bạc. Có chỗ ngưng tụ lại rồi tung ra lòng hang những miếng đá tròn dẹt như một kho chứa đầy những đồng bạc trắng. Ở trên vòm trần là vô vàn các “Ngón tay nước” khi bắt gặp ánh sáng đèn chúng sáng lên lấp lánh như một bầu trời đêm đầy sao.

Từ động thứ ba này rẽ phải, tụt xuống theo một nhách nhỏ sâu chừng 3m, độ dốc vừa đủ cho du khách bàm vào vách nhũ để xuống. Chắc chắn khách sẽ ngỡ ngàng khi nhìn thấy bờ cát trải dài theo một con suối chảy ngầm trong lòng núi.

Con suối ngầm này dài 240m, đi từ ngoài vào theo cửa hướng Tây Bắc khách có thể đi bằng các bè mảng nhỏ. Mỗi mảng chứa được 2 người. Lòng suối có chỗ rộng chỗ hẹp, chỗ nông chỗ sâu, chỗ sâu nhất khoảng 3m. Chỗ rộng nhất 8m, vòm trần cao, các dải nhũ buông xuống mơ màng như trong cảnh thần tiên. Nước ở dòng suối trong vắt mát về mùa hè, ấm áp về mùa đông Mạch nước bắt nguồn từ trong lòng núi chảy suốt quanh năm, tưới mát cho cánh đồng Mai Châu.

Cũng từ động thứ ba, rẽ theo tay trái qua một ngách nhỏ, lối đi rộng 2m, sẽ dẫn du khách tới động thứ tư. Đây là vòm động khá rộng, chiều dài 15m, rộng 12m, vòm trần cao 25m. Trong lòng động các khối nhũ như được “mọc” từ mặt nền lên với đủ các dáng vẻ. Có chỗ chen chúc các cây nhũ trông như một buổi chợ phiên đông đúc kẻ mua người bán rồi như có một phép lạ làm cho tất cả hoá đá. Có chỗ nhũ đá lại như một bầy thú đang chạy nhảy thật sinh động. Phía dưới bên tay phải là suối nước trong vắt in hình các dải nhũ mềm mại từ trên vòm trần buông xuống, trông hư hư thật thật khiến du khách mê mẩn.

Chếch bên tay phải, ở trên cao các khối nhũ chụm lại rồi xoè ra như những bàn tay kết lại thành một đài sen rực rỡ, hẳn đây là nơi chốn thần tiên, là nơi ngự của bà chúa Thượng Ngàn trong tâm linh của mỗi người.

Trong khắp lòng động là vô vàn thạch nhũ, nhũ rủ từ vòm trần xuống, vươn từ lòng hang lên, từ hai vách đua ra. Các khối nhũ hoà quyện vào nhau, đan xen vào nhau tạo nên những bức tranh sinh động. Những bầu sữa căng tròn, trắng hồng như đang phập phồng hấp dẫn du khách. Những dải nhũ thanh mảnh mềm mại, với những đường cong gợi cảm luôn luôn cuốn hút du khách. Những vòi bạch tuộc làm kinh ngạc du khách.

Các mảng màu, các hình khối, bố cục của tạo hoá thật tự nhiên mà sinh động. Tùy theo cảm nhận của mỗi người, nhưng đều để lại trong tâm trí của mình về một nghệ thuật đích thực, nghệ thuật của tạo hoá ban tặng. Vẻ đẹp ở đây thật thanh khiết mà tinh tế, tất cả níu kéo ngẩn ngơ đến vô cùng.

Sau khi đi thăm hết 4 động chính, du khách có thể xuống mảng để theo đường thuỷ, len lỏi trên dòng suối chảy dọc trong hang để trở ra.

Năm 2000, hang Mỏ Luông đã được xếp hạng di tích danh thắng cấp quốc gia.